OPRACOWAŁA: mgr Alicja Rynkiewicz

Na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia szkolne w dużej mierze wpływa mowa. Jest ona atutem w nawiązywaniu kontaktów społecznych, daje możliwość precyzyjnej komunikacji, stanowi narzędzie w zdobywaniu informacji, pozwala na wyrażanie własnych uczuć i upodobań. Zaburzenia i wady wymowy w znacznym stopniu utrudniają osiąganie sukcesów w szkole. Pod koniec wieku przedszkolnego od dziecka oczekuje się poprawnego wymawiania wszystkich dźwięków, swobody w posługiwaniu się mową. Często jednak w tym okresie występują zaburzenia mowy, więc powinno się możliwie wcześnie rozpocząć jej usprawnianie i korygowanie wszelkich zaburzeń. Wszystkie zaburzenia negatywnie wpływają na kształtowanie się osobowości dziecka, a w szczególności na rozwój kontaktów społecznych. Większość dzieci z zaburzeniami mowy ma kłopoty w nauce a w szczególności w zakresie czytania i pisania. Do najczęściej występujących wad wymowy w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym należą:

·  Parasygmatyzm - czyli zastępowanie głosek szumiących syczącymi np. szafa- safa

·  Pararotacyzm- czyli zastępowanie głoski r głoską l lub j

·  Opuszczanie dźwięków np. krowa - kowa

·  Palatalizacja- czyli zmiękczanie głosek np.piesek-piesiek

·  Parakappacyzm- czyli zastępowanie głosek k, g głoskami t, d

· Seplenienie międzyzębowe- polega na wsuwaniu języka między zęby podczas wymawianie głosek s,z,c,dz

Oprócz wymienionych zaburzeń mowy może również wystąpić opóźnienie rozwoju słowno- pojęciowego mowy. Dziecko ma ubogi zasób słownictwa, mówi mało, trudno nawiązuje kontakt, budowane zdania są niepełne i niegramatyczne, nie rozumie wielu pojęć, ma trudności w analizie słuchowej. Co można zrobić, żeby dziecko mówiło poprawnie? Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich dźwięków jest m.in. sprawnie działający aparat artykulacyjny mowy. Realizacja poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulacyjnego i różnej pracy mięśni. Toteż narządy mowy trzeba tak ćwiczyć, by wypracować zręczne i celowe ruchy języka, warg i podniebienia. Z prawidłowym mówieniem ściśle związane jest prawidłowe oddychanie. Dzieci często mają problemy z rytmicznym oddychaniem w czasie mówienia, przez co mowa jest cicha i mało zrozumiała. Dlatego należy prowadzić dużo ćwiczeń oddechowych. Dzieci w wieku przedszkolnym powinny mieć również zapewnione różnorodne ćwiczenia, które wykształcą analizator słuchowy. Umiejętność różnicowania fonemów czyli dźwięków mowy ludzkiej, określa się mianem słuchu fonemowego. Nie jest to zdolność wrodzona, lecz wykształca się w dzieciństwie, pod wpływem bodźców słuchowych. Zaburzenia słuchu fonemowego utrudniają rozumienie mowy i są przyczyną wadliwej realizacji fonemów, powodują trudności w czytaniu i pisaniu. Za pomocą słuchu fonemowego dziecko może wyodrębnić z potoku mowy wyrazy, w wyrazach sylaby, w sylabach głoski, a także uchwycić kolejność głosek w wyrazie. To właśnie zaburzenia słuchu fonemowego są najczęstszą przyczyną trudności w czytaniu i pisaniu. Naturalny trening słuchu fonemowego rozpoczyna się bardzo wcześnie. Niemowlę reaguje na głos matki - na jego melodię. W drugim półroczu życia zaczyna różnicować dźwięki i naśladować je. A w drugim roku życia różnicuje wszystkie dźwięki nawet te, których nie potrafi jeszcze wymówić. Dziecko sześcioletnie powinno realizować wszystkie głoski prawidłowo. Jeśli tak nie jest, należy zwrócić się do logopedy.